Pracownia Spektroskopii Mössbauerowskiej była częścią Zakładu Metodyki Nauczania i Metodologii Fizyki do 2021 roku. Główne zagadnienia, którymi zajmowała się pracownia, to:

- badania metodologiczne nad poprawą energetycznej zdolności rozdzielczej spektroskopii mössbauerowskiej;

- badania zjawisk reorientacji momentów magnetycznych (przejść fazowych) w szerokiej klasie związków międzymetalicznych R-Fe-B o silnej anizotropii magnetokrystalicznej (z nich otrzymuje się najsilniejsze znane dotychczas magnesy trwałe);

- badania efektów termicznych towarzyszących reorientacjom;

 

Najważniejsze osiągnięcia:

• Opracowanie diagramów fazowych dla szerokiej grupy związków typu Er_2-xR_xFe₁₄B i korelacja uzyskanych wyników z modelem Yamada-Kato;

• Opracowanie metody otrzymywania parametrów pola krystalicznego dla związków typu R₂Fe₁₄B na podstawie temperatur reorientacji momentów magnetycznych;

 

 

Poniżej opis pracowni z wizytówki Zakładu

Pracownia dysponuje dwoma torami pomiarowymi, nisko i wysokotemperaturowym do prowadzenia kompleksowych pomiarów mössbauerowskich w szerokim zakresie temperatur 5,5 – 1000 K oraz stanowiskiem do przygotowania próbek – absorbentów z możliwością weryfikacji stopnia absorpcji przygotowywanej próbki. 

Badania prowadzone są z wykorzystaniem źródeł promieniotwórczych 57Co(Rh). W ramach prac badawczych przeprowadzono pomiary kilku serii związków międzymetalicznych typu R2Fe14B (R – ziemia rzadka), które są materiałem do wytwarzania najsilniejszych magnesów trwałych. 

Na podstawie otrzymanych parametrów oddziaływań nadsubtelnych i modelu teoretycznego przeanalizowano proces reorientacji spinów, który ma wpływ na makroskopową anizotropię magnetyczną w badanych związkach oraz skonstruowano diagramy uporządkowań spinowych. Przeprowadzono pomiary serii związków nanoferrytowych – spineli odwróconych typu: Co1-xZnxFe2O4 i CoFe2-xCrxFe2O4 itp. Sporządzono opis procesu relaksacji w badanych seriach związków, wyznaczono częstotliwości relaksacji w funkcji temperatury i podano stopnie odwrócenia spinelu. Badano również minerały Reibeckit z gromady krzemianów, gdzie sprawdzano stosunek Fe2+/Fe3+ w zależności od wygrzewania w warunkach tlenowych i beztlenowych. 

Projekt FENIKS - długofalowy program odbudowy, popularyzacji i wspomagania fizyki w szkołach w celu rozwijania podstawowych kompetencji naukowo-technicznych, matematycznych i informatycznych uczniów.

Konkurs nr 1/POKL/3.3.4 /08
„Ponadregionalne programy rozwijania umiejętności uczniów w zakresie kompetencji kluczowych, ze szczególnym uwzględnieniem nauk matematyczno-przyrodniczych, technologii informacyjno - komunikacyjnych (ICT), języków obcych, przedsiębiorczości”
Instytucja Zarządzająca: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Instytucja Pośrednicząca: Ministerstwo Edukacji Narodowej
Wymóg: terytorialny zasięg projektu musi obejmować co najmniej trzy województwa.

Konsorcjum realizujące projekt:
Uniwersytet Jagielloński (Lider) - woj. małopolskie

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach (UJK) - woj. świętokrzyskie,

Uniwersytet Rzeszowski (UR) - woj. podkarpackie

Cele projektu:
- rozbudzanie i pogłębianie zainteresowania zjawiskami otaczającego świata - czyli „odkrywanie” fizyki
- rozwijanie kompetencji naukowo - technicznych, matematycznych i informatycznych uczniów poprzez skorelowane, urozmaicone i poszerzone prezentowanie zjawisk fizycznych w oparciu o doświadczenia (pokazowe i pomiarowe) wykonywane przez uczniów i nauczycieli
- realizacja programu dydaktycznego „od ucznia - nowicjusza do ucznia - eksperta”

Czas trwania projektu: 1.X.2008 – 31.V. 2012

Zasięg terytorialny projektu: województwa: małopolskie, świętokrzyskie, podkarpackie

Grupa docelowa projektu: ok. 5 000 uczniów gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych

Kwota dofinansowania: 15 985 242,17 zł

Kierownik Projektu: Prof. dr hab. Antoni Pędziwiatr
Uniwersytet Jagielloński, Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej

Koordynator uczelniany UJ i woj. małopolskiego: Dr hab. Leszek Hadasz
Koordynator uczelniany UJK i woj. świętokrzyskiego: Prof. dr hab. Wojciech Broniowski
Koordynator uczelniany UR i woj. podkarpackiego: Dr hab. Krzysztof Golec - Biernat

Biuro Projektu Feniks: mgr Dorota Buchwald
Instytut Fizyki UJ, ul. Reymonta 4, 30-059 Kraków, p.608
 

Strona internetowa: http://th-www.if.uj.edu.pl/feniks/

 

Planowane działania w projekcie:
- konkursowa rekrutacja do projektu: 250 szkół, 250 nauczycieli fizyki i 2 500 uczniów (gimnazja i licea) w pierwszym roku działania projektu
- seminarium metodyczne dla nauczycieli
- zajęcia dla uczniów na uczelniach - wykłady, pokazy, warsztaty laboratoryjne, samodzielnie wykonywane doświadczenia pomiarowe („fizyka pod ręką”)
- zajęcia pozalekcyjne dla uczniów w szkołach prowadzone przez nauczycieli
- „wizyty z fizyką” - pracowników uczelni w szkołach
- konkursy projektów naukowych z fizyki
- obozy naukowe dla laureatów
- portal edukacyjny Feniks, zawierający m.in. Internetowa Ligę Fizyczną
- periodyk dla uczniów „Neutrino”
- zakupy sprzętu i aparatury dla pracowni dydaktycznych przyjmujących uczniów w uczelniach oraz doposażenie szkół.

Przykłady pakietów tematycznych realizowanych z uczniami w projekcie:
- Fizyka w domu
- Energia i jej przemiany
- Światło, dźwięk, powietrze, próżnia
- Zimno, zimniej, najzimniej - od lodów do kriogeniki
- Procesy falowe - od huśtawki do tsunami
- Ładunki, prądy, magnesy
- Droga do gwiazd - astronomia, astrofizyka, kosmologia
- Fizyka w służbie człowieka.

Podstawy metody dydaktycznej: 
- duża liczba doświadczeń pokazowych
- własnoręczne wykonywanie doświadczeń („na żywo”, nie na ekranie!) oraz ich analiza jakościowa i ilościowa
- prezentacja uzyskanych wyników (konkursy projektów naukowych, Liga Fizyczna, obozy naukowe).

Długofalowy rezultat projektu:
Mamy nadzieję, że wspólne działania pracowników uczelni i nauczycieli fizyki zostaną dobrze przyjęte przez uczniów i przyczynią się do wzrostu zainteresowania fizyką oraz do rozwoju kompetencji naukowo-technicznych, matematycznych i informatycznych beneficjentów projektu. To - z kolei - da im możliwość aktywnego i efektywnego funkcjonowania we współczesnym świecie i w gospodarce opartej na wiedzy oraz zwiększy ich szanse na rynku pracy.